Zarządzanie przez cele

W ramach systemowego podejścia do organizacji i zarządzania wypracowano wiele rozmaitych metod i technik rozwiązywania problemów praktycznych. W sposób systematyczny przedstawił je w swym poradniku J. Kisielnicki [Kisielnicki, 1986], Jedną z najbardziej popularnych metod i jednocześnie metodą najbardziej reprezentatywną dla „humanistycznego” nurtu w obrębie tego ujęcia jest zarządzanie przez cele (management by objectives) [Humble, 1972],

Zarządzacie przez cele można określić jako całościowe podejście obejmujące określenie tego, czego oczekuje się od każdej jednostki organizacyjnej i każdego pracownika, oraz ocenę tego, co już zostało osiągnięte. Zwolennicy tej metody powtarzają: ,,Jeśli nie masz celu, to nie wiesz, czy obrałeś właściwą drogę. Wyniki możesz ocenić tylko przez konfrontację z wcześniejszymi oczekiwaniami. Nie wiesz, czy posuwasz się naprzód, czy tylko dryfujesz, jeśli nie widzisz wyraźniejszego celu swej działalności”. Zarządzanie przez cele opiera się na trzech podstawowych założeniach:

– 1) cele wszystkich komórek organizacyjnych i wszystkich uczestników organizacji muszą być spójne, muszą być ze sobą logicznie i strukturalnie powiązane

– 2) cele i wynikające z nich zadania muszą być realizowane z zaangażowaniem, to znaczy, że każdy pracownik odpowiedzialny za nie musi mieć odpowiednią motywację motywacja ta jest przede wszystkim rezultatem wyraźnego uświadomienia sobie zadania, które ma być wykonane i wyniku, jaki ma być osiągnięty

– 3) zrozumienie celu stanowi podstawę samodzielnego poszukiwania najlepszych sposobów jego realizacji.

Zazwyczaj zarząd każdej organizacji opracowuje jej roczne cele i zadania, przekazuje je niższym szczeblom – do wydziałów, sekcji, brygad itp., które z kolei na podstawie celów całości określają szczegółowo własne cele i zadania. Następnie każdy kierownik spotyka się kolejno z każdym pracownikiem i wspólnie ustalają to, co powinno być osiągnięte. W ciągu roku kilkakrotnie omawia się stan realizacji zadań, w grudniu zaś – podsumowuje wyniki.

Zarządzanie przez cele jest czymś więcej. Przede wszystkim jest to proces grupowy, ciągły i dwukierunkowy. Określanie celów organizacji przebiega jednocześnie z góry w dół i z dołu do góry. Każdy kierownik jest łącznikiem, wchodzi w skład zespołu złożonego z podległych mu pracowników i zespołu opracowującego cele dla jednostki wyższego szczebla.