Napisaliśmy wyżej, cytując E. Mayo, że w badaniach w Western Electric Co. warunki eksperymentu naukowego były spełnione tylko pozornie. Teraz powinno być już jasne, dlaczego pojawiło się to zastrzeżenie. W badaniach społecznych prowadzonych w organizacjach, nawet wtedy, gdy mają one charakter eksperymentu, nie możemy nigdy wyeliminować wszystkich czynników „zakłócających”, możemy je tylko ograniczać i świadomie uwzględniać analizując uzyskane wyniki. Także samo badanie wywiera wpływ na badany proces społeczny, na podstawy, emocje i zachowania jednostek i grup. Określamy to zjawisko mianem efektu Hawthorne.
Opis i wyniki badań oraz podstawowe tezy dotyczące społecznego funkcjonowania ludzi w organizacjach E. Mayo zawarł w książce The Human Problems of an Industrial Civilization, opublikowanej po raz pierwszy w 1933 roku. Rozwijano je później i dokumentowano empirycznie w pracach bliskich współpracowników oraz tysięcy kontynuatorów i naśladowców w USA i wielu innych krajach. Podstawowe założenia kierunku human relation sformułowano następująco:
,,1) źródłem podstawowych pobudek organizacyjnego zachowania się pracownika są jego potrzeby społeczne, a szczególnie potrzeby przynależności i uznania
– 2) wynikające z nowej technologii rozdrobnienie pracy zmniejszyło możliwości zaspokojenia potrzeb społecznych pracownika w wykonywaniu zawodu, toteż poszukuje on satysfakcji w ramach stosunków nieformalnych
– 3) uczestnictwo człowieka w instytucji jest tym bardziej niezawodne i wydajne, im wyższe jest jego morale (czyli im bardziej pozytywny jest jego stosunek do organizacji jako całości, grupy społecznej, której jest członkiem, roli organizacyjnej, jaką pełni itp. – przyp. autora) oraz im bardziej jest on zadowolony ze swej sytuacji w pracy, a zadowolenie to wynika z zaspokojenia potrzeb społecznych
– 4) wysokie morale i wysoki poziom zadowolenia pracowników można osiągnąć przez stosowanie określonych technik zarządzania, których wspólną cechą jest okazywanie życzliwego zainteresowania sprawami podwładnych” [Dobrzyński, 1973, s. 20-21].
Leave a reply